ORREAGA (Roncesvalles, Roncevaux - 952 m).
Donejakue Bidearen OSPITAL zein SANTUTEGI ezagun eta zaharren ondotik igaroko gara [0:00h]) eta kontrako norabidean Compostelako Donejakuera garamatzan GR-65 zidor-luzea hartuko dugu, iparreko norabidean IBAÑETA LEPO eta MENDATEraino iritsi arte (1.057 m) [0:20h].

IBAÑETA MENDATEA Europa kontinentaletik Penintsula Iberikoan sartzeko pasabide garrantzitsuenetariko bat dugu, eta hala aditzera ematen dute oso garai desberdinetan hemendik igaro diren inbasio zein jende-migrazio ugariek. Esaterako, K. a. VII. mendean hemendik nagusiki igaro ziren ZELTEN MIGRAZIOAK penintsula iberiarreko bidean. ERROMATARRAK ere pasabide erraz honetatik sarri igaro ziren geroago. Jadanik II. mendetik aurrera, Ibañeta Aquitania eta Hispania arteko puntu distantziakide zela bazekiten, eta agian horregatik "Sol Invictus"-i (hots, eguzki garaiezinari) monumentu bat eraikitzea erabaki zuten, zeinaren festa abenduaren 25ean -neguko solstizioarekin batera- inperio osoan ospatzen zen (hala ondorioztatu daiteke 1951n lepoaren inguruetan aurkitu zen eguzkiaren ohorean egindako botozko oparria aztertu ostean). Erromatar Inperioaren akabera ekarriko zuen HERRI BARBAROen inbasioak ere penintsulan hemendik egin zuen sarrera. Hemendik ere igaro ziren CAROLUS HANDIA (Karlomagno) eta haren gudarosteak, eta baskoiek Orreagako batailan zelatan harrapatu zituzten Frantziarako bidean itzultzen ari zirenean 778ko abuztuaren 15ean, frankoek Iruñea, garaiko baskoien hiriburua birrindu ostean. Bertatik ere igaro ziren 1808. urtean, Armagnac Jeneralaren agindupean, penintsulan sartu ziren NAPOLEONen lehen gudarosteak; eta ez gaitezen ahaztu mila urte baino gehiagotan zehar igaro diren MILIOIKA ERROMESez, bide honetatik pasatuak baitira Finisterre alderantz DONEJAKUE BIDEA jarraituz.

Mendatean SALBATORE SANTUAREN OMENEZKO KAPERA dago (1965. urtean eraikia izan bazen ere, mendatean bestelako kapera zein eraikinen berri XI. mendetik aurrera ezagutzen da, aztarna historikoek 1000 urte lehenagotik ere ...