Gaurkoan bere zentzu zabalenean, ERRIOXAn egingo dugu ibilaldia. Errioxan, izan ere, tradizionalki Errioxa entitatearen benetako jatorria geografikoa da, ez politiko edo administratiboa, azken hogeita hamar urteotan halaxe zabaldu bada ere.

Berezko eskualde geografiko hau hiru elkarte desberdinetan banaturik dago, EUSKAL AUTONOMI ERKIDEGOA, NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA eta ERRIOXA (era batez edo bestez, eskualde geografikoaren izena bere egin duena), eta 1978ko Espainiar Konstituzioaren aurretik hiru erregio desberdinetan banatzen zen. Garai bat ean Errioxa (Ebro ibaiaren arroa eta haren eraginpean aurkitzen diren lurrak) eta mendialdea (Cameros zaharra, Cameros berria...) desberdintzen zireneko testigantza Valvanerako Ama Birjinaren Santutegiaren fatxadan aurki daitekeen idazkia dago, bertan azaltzen baita Valvanerako Ama Birjina Errioxa (Ebro ibaiaren arroa) eta Cameros (mendialdeari dagokion) lurraldeko zaindaria dela. Tradizionalki ere, Arabako hegoaldeko lurrek Errioxa izendapena jasotzen zuten. Ardoari dagozkien izendapenek eta politikoki zein administratiboki egindako erabilerak, termino honen benetako esanahia ezkutatu dute.

Errioxan kokaturik, Vianako (Nafarroa) udal-barruti komunalean kokaturiko LAS CAÑAS edo SALOBRE aintzira ezagutuko dugu. Guardiako (Araba) aintzira geologikoen kasuan bezalaxe, urtegi xume honek ere jatorri endorreikoa du. Las Cañas aintzira OION, VIANA eta LOGROÑO herrien artean dago, eta 1987an erreserba izendatu zuen Nafarroako Gobernuak. Orain dela hamarkada batzuk ur lamina handiagotu zuten, ureztatze sistema eskualdean egokitzeko eta Las Cañas kubeta geologikoa handitzeko. Hegaztientzat obra oztopo izan gabe, pausaleku eta bizileku bilakatu zen. GR-99 Ebro bidea lagun, Oion, Logroño eta Vianako bazterrak lotzen dituen ibilbide ederra osatu dugu.

Egun Ebro sakonunea deritzon eskualdea, Mesozoiko osoan eta Tertziarioaren hasieran sakonera handiko itsaso baten azpian zegoen arro sedimentario zabala zen. Pirinioetako eta Kataluniako itsasertzeko mendilerroak altxatzean, aupatutako ...

Vianako lurraldeko, eta bereziki "Las Cañas" urmaeleko natur- aberastasun eta dibertsitatea. Viana udalerriaren ezaugarri bereziarengatik, iparraldetik hegoaldera haren lurraldean aurkitu daitekeen fauna, landaretza eta flora barietate anitzekoa da. Hain zuzen VIANAren udalerrian 400 LANDARE ESPEZIE baino gehiago katalogatu dira, hain lurralde-esparru txikian hainbeste espezie desberdin agertzea oso kasu berezitzat har daitekeelarik; espezie hauetako batzuk oso garrantzitsuak dira, Loscoseko ezkaia —Thymus loscosii— adibidez: espezie hau Espezie Mehatxatuen Katalogo Espainiarrean desagertzeko espezie gisa agertzen da.

Vianan ere aipatzekoak dira bere lurretan aurkitzen diren BASA ORKIDEAK. Guztietatik, Ophrys riojana orkidea, espezie endemikoa nabarmendu dezakegu, Las Cañas aintziraren ondoko paraje batean lehendabiziko aldiz 1998an aurkitutakoa.

Vianako LAS CAÑAS AINTZIRA edo SALOBRE URTEGIAari dagokionez, haren landaretza zingiratarra lezkadiz osatuta dago. Landaretza honekin kontaktuan Puccinellia, Scirpus eta Juncus generoetako ihi-zelaiak ageri dira.

HEGAZTIAK alde batera utzita, bertako FAUNAri dagokionez, besteak beste, ANFIBIOEZ (arrabioa —Salamandra salamandra—, Triturus cristatus uhandrea), NARRAZTARIEZ Chalcides bedriagai eskinkoa, gardatxoa —Lacerta lepida—, zirauna —Anguis fragilis—, suge gorbataduna —Natrix matrix—) eta UGAZTUNEZ (erbinudea edo ogigazta —Mustela nivalis—, untxia —Oryctolagus cuniculus—, lepazuri —Martes foina—, katajineta —Genetta genetta—, hudoa —Mustela furo—, basurde —Sus scrofa—, erbia —Lepus capensis—, soro-muxarra —Eliomys quercinus—, satitsu arrunta —Crocidura russula— eta azeriaz —Vulpes vulpes—) osaturik dago. Las Cañas aintziraren inguruko errekastoetan BISOI EUROPARRA —Mustela lutreola— bizi dela nabarmendu behar dugu.

Hegaztiei dagokionez, Las Cañas aintziran aurkitzen den barietateak berarengan arreta berezia jar dezagun merezi du, izan ere, zalantzarik gabe, Nafarroako urmaelik garrantzitsuena dugu. Besteak beste, uroilanda espezie batzuk bizitokitzat aukeratu dute eta bertan, ardeida familiako hain garrantzitsuak diren Txori zezen arrunta —Botaurus stellaris—, Amiltxori arrunta —Nycticorax nycticorax— , Amiltxori txikia —Ixobrychus minutus—, Lertxuntxo karramarrozalea —Ardeola ralloides—, Lertxuntxo handia —Egretta alba—, Lertxun gorria —Ardea purpurea— edota Lertxuntxo txikia —Egretta garzetta— espezieak ageri dira. Lertxun gorriek eta Amiltxori arruntek, gainera kolonia garrantzitsuak osatzen dituzte. Bestalde, foru erkidegoan toki bakarra izanik, maiztasuna mantenduz AHATE GORRIZTAk —Netta rufina— habiak jarri ditu aintziran —nahiz eta, azken aspaldian, gero eta habi gutxiago jartzen ari den, beheranzko joera jarraituz.

Berezia den beste kontuetako bat, urmaelean neguan, ia soilik bertan ikusten diren zenbait ustegabeko espezieren agertzearena da. Besteak beste, hemen Pelikanoa —Pelecanus onocrotalus—, Lertxuntxo karramarrozalea, Lertxuntxo handia, Beltzarana —Plegadis falcinellus—, Txenada mokogorria —Sterna caspia— eta Txenada mokobeltza —Sterna nilotica—, etc ikusi ohi dira. Nafarroa osoan, ustegabeki espezie gehien agertzen diren tokia dugu Las Cañas urmaela. Azken urteotan ere, Ubarroi handiak —Phalacrocorax carbo— nabarmenki agertu dira Las Cañas urmaelean: Ebro ibaiaren bazterretan neurri handiko etzalekua dute, urmaeletik zuzen kilometro gutxitara hain zuzen.

Hezeguneak, hainbat zuzentarau eta dekreturen bitartez, babestua izateko eskubidea eskuratu du:

• 1987an, Lurraldearen Erabilera eta Funtzionamendua arautzeko Eskualdeko Hirigintza-Arauak (6/87 Lege Forala) indarrean jartzearen ondorioz, Las Cañas urmaela Nafarroan babestutako ERRESERBA NATURALAren (RN-20) izendapena jaso zuen. Urte berean, 289/1987 Foru Dekretuaren arabera, urmaelaren mugatze geografikoa egin zen.

• 1990. urtean Hegaztien 79/409/CE Zuzentaraua jarraituz, urmaela ZEPA (gaztelaniaz, Zona de Especial Protección para las Aves) HEGAZTIEN BABESGUNE BEREZIen sarean sartzen da. 1990ean ere, Espainiako Ornitologia Elkarteak Hegaztientzako Espainiako Ingurune Interesgarrietako Zerrendan sartu zen.

• Emandako babesa 1991ean Erabilera eta Kudeaketa (138/1991 Dekretu Forala) Planarekin eta Salobre edo Las Cañas Erreserbako Aisialdirako eta Jolaserako ekintzen (139/91 Dekretu Forala) antolamendu-araudiarekin indartu zen.

• 1996an, RAMSAR HITZARMENaren arabera, NAZIOARTE MAILAKO INGURU GARRANTZITSUko kalifikazioa jaso zuen.

Bertan identifikatu diren 200 espezie inguru ditugu, negutar, udaldiko, sedentario edo migratzaile gisa sailka daitezkeelarik. Tamainari dagokionez, euren sailkapena hegazti txikietatik (Erlatxoria —Merops apiaster—), harrapari (Arrano sugezalea —Circaetus gallicus—, Zingira-mirotza —Circus aeruginosus—, Arrano beltza —Aquila crhysaetus—) zein sarraskijale handietaraino (Saia arrea —Gyps fulvus—) zabal daiteke. Ondorengoa, urmaelean urtean zehar ikus daitezkeen espezieen zerrenda da: